Moderne vasten voldoet niet

De veertigdagentijd is aangebroken. Dat betekent voor de rooms-katholieke traditie dat er gevast dient te worden. Maar ook in protestantse kring is er steeds meer hernieuwde aandacht voor. Mijns inziens is dat terecht, omdat er in het Nieuwe Testament nog volop over wordt gesproken. Bidden deden we altijd wel, maar het vasten is meer en meer in de slop geraakt. Hernieuwde aandacht is dus toe te juichen.

Tegelijkertijd lijkt het vasten ook modernere vormen aan te nemen. Een voorbeeld dat veel navolging vindt, is het vasten van social media. 40 dagen zonder Twitter, Facebook en Hyves. Voor sommige mensen een hele opgave, omdat ze vastgekluisterd zitten aan deze vormen van communicatie. Toch is het de vraag of dit wel een vorm van vasten is te noemen.

Door John Piper werd een aantal jaar geleden een prachtig boekje uitgebracht over vasten. Het heeft de titel: Hunger for God. En daarmee slaat Piper de spijker op de kop wat betreft het vasten. Het gaat er bij vasten niet om jezelf te kwellen of los te komen van iets wat in zichzelf goed kan zijn. Waar het om gaat is je juist te richten op iets anders, namelijk op God. Ieder moment dat je wordt herinnerd aan de leegte door het vasten, moeten je gedachten omgekeerd worden in de richting van God.

Het vasten in de vorm van onthouding van voedsel voldoet hier uitstekend aan. De momenten dat je niet hoeft te eten, kun je besteden aan Bijbellezen, overdenking en gebed. Elk moment dat je trek hebt, worden je gedachten als vanzelf geleid naar het doel van de onthouding. Denken aan God.

Bij social media ligt dat toch anders. Die zijn een digitale vorm van het onderlinge gesprek van mens tot mens. Minder tijd doorbrengen op Twitter of Facebook levert in de meeste gevallen niet direct minder communicatie op. We grijpen dan naar andere communicatiemiddelen, omdat we toch iets willen delen. Onthouding van social media als moderne vorm van vasten heeft volgens mij daarom ook meer te maken met het loskomen van een verslaving, dan het gericht zijn op God.

Geen romantiek op Golgotha

Komende zondag breekt in het kerkelijk jaar alweer de Lijdenstijd aan. Een periode waarin we in de kerk in het bijzonder stil staan bij de gang van Christus naar Golgotha. Een indrukwekkende tijd, omdat we de climax overdenken van de komst van Gods Zoon op deze aarde. Tegelijkertijd vraag ik me af of deze periode ook niet omgeven is door teveel romantiek. Romantiek die de ruwheid van het kruis verbloemd.

Het trof me daarom wat ik afgelopen week las in een boekje van de Schotse predikant Horatius Bonar. Hij schreef: ‘Wij hebben de waarschuwing van Paulus vergeten om de aanlokkelijke woorden van menselijke wijsheid te vermijden. Anders kan het kruis van Christus geen kracht doen. Wij hebben zijn gedachte en mening omgekeerd en van onze preken goed bestudeerde, gepolijste en goed beredeneerde voordrachten gemaakt. Zo kunnen we het kruis vergulden en mooi maken. Zodat het niet langer afstotend is, maar onweerstaanbaar aantrekkelijk voor het vleselijke oog!’

Met name de laatste zin deed me even denken aan een kerk die ik laatst bezocht. Aan de muur achter het liturgisch centrum was een groot zilverkleurig kruis geplaatst met led-lampjes ingebouwd. Er werd mij verteld dat het er nog maar kort hing. Eerst hing er een houten kruis. Het ruwhouten kruis was in deze kerk dus vervangen door een kruis van glad metaal. Het kruis van Christus werd zo mooier voorgesteld dan dat het in werkelijkheid was.

Het boekje van Bonar is allereerst gericht aan predikanten, maar de lijn kunnen we wel doortrekken naar iedereen. We zingen wel over een ruwhouten kruis, maar beseffen we wel hoe ruw dat kruis werkelijk was? Wat het Christus heeft gekost? De zweepslagen die Zijn rug openhaalden. De bespottingen die Hij moest ondergaan. De vuistslagen in Zijn gezicht. De last van het kruis te dragen op de opengehaalde rug. De doorboring van Zijn handen en voeten door de spijkers. De ledematen die uitscheurden. In heel het lijden van Christus is geen enkel spoor van romantiek te vinden.

Misschien is het daarom goed om in de komende weken de ruwheid van het kruis meer en meer te overdenken. Opdat we steeds dieper zouden neerbuigen aan de voet van dat kruis. In verwondering over de weg die Hij wilde gaan voor zondaren.